Friday , April 19 2024
हिंदी

विलोम: Antonyms – Hindi Grammar for Students and Children

(द)

शब्द विलोम शब्द विलोम
दिवा रात्रि देय अदेय
दीर्घकाय कृशकाय दूषित स्वच्छ
दुर्बल सबल दक्षिण वाम
दाता याचक दिन रात
देव दानव दुराचारी सदाचारी
दुष्ट सज्जन दास स्वामी
दोषी निर्दोषी दानी कंजूस
दुरुप्रयोग सदुप्रयोग दुर्जन सज्जन
दयालु निर्दय दुर्दान्त शांत
दानव देव दुर्गन्ध सुगन्ध
दिन रात दीर्घकाय कृशकाय
दाता सूम दक्षिण वाम
दृढ विचलित दुर्बल सबल
दूषित स्वच्छ दुराशय सदाशय
देय अदेय दिवा रात्रि
दृश्य अदृश्य दुःशील सुशील
दोष गुण

(ध)

शब्द विलोम शब्द विलोम
धनी निर्धन ध्वंस निर्माण
धर्म अधर्म धीर अधीर
धूप छाँव धनी निर्धन
धरा गगन धृष्ट विनीत

(न)

शब्द विलोम शब्द विलोम
नूतन पुरातन नकली असली
निर्माण विनाश निकट दूर
निरक्षर साक्षर न्यून अधिक
निन्दा स्तुति नागरिक ग्रामीण
निर्मल मलिन निरामिष सामिष
निर्लज्ज सलज्ज निर्दोष सदोष
नगर ग्राम निर्दय सदय
निष्काम सकाम निन्द्य वन्द्य
नख शिख निषिद्ध विहित
निद्रा जागरण निराकार साकार
निश्छल छली नमक हराम नमक हलाल
निषेध विधि निश्चेष्ट सचेष्ट
नर नारी नैसर्गिक कृत्रिम
नगद उधार नीरस सरस
निर्गुण सगुन निर्जीव सजीव
न्याय अन्याय नाम अनाम
निरर्थक सार्थक नेक बद
नैतिक अनैतिक निराशा आशा
नया पुराना नित्य अनित्य
नश्वर शाश्वत निर्दोष सदोष
निन्दा स्तुति निरक्षर साक्षर
निडर कायर नरक स्वर्ग
निर्धन धनी नकल असल
नास्तिक आस्तिक नकरात्मक सकरात्मक
नेकी बदी

(प, फ)

शब्द विलोम शब्द विलोम
पतिव्रता कुलटा पाप पुण्य
प्रलय सृष्टि पवित्र अपवित्र
प्रेम घृणा प्रश्न उत्तर
पूर्ण अपूर्ण परतंत्र स्वतंत्र
प्रत्यक्ष परोक्ष पूर्व अपूर्व
प्रात साय प्रकाश अंधकार
पण्डित मुर्ख पक्ष विपक्ष
प्रमुख सामान्य प्रारम्भिक अन्तिम
प्रशंसा निन्दा परार्थ स्वार्थ
पुरस्कार दण्ड पूर्ववर्ती परवर्ती
परमार्थ स्वार्थ पुरुष कोमल
प्रधान गौण प्रवृत्ति निवृत्ति
प्राचीन नवीन प्राकृतिक कृत्रिम
पुष्ट अपुष्ट परिश्रम विश्राम
पूर्णता अपूर्णता प्रयोग अप्रयोग
पठित अपठित पाश्चात्य पौर्वात्य
प्रसाद विषाद पुण्य पाप
परमार्थ स्वार्थ पात्र कुपात्र
पतन उत्थान पराया अपना
प्रज्ञ मूढ़ प्रशंसा निंदा
पानी आग पुरातन नवीन
पूर्ववत नूतनवत परार्थ स्वार्थ
प्रजा राजा पुरुष स्त्री
पराजय जय पता खोज
पवित्र अपवित्र प्रख्यात अख्यात
प्रतिकूल अनुकूल प्रलय सृष्टि
प्रकट गुप्त पालक संहारक
पूर्व उत्तर पूर्णिमा अमावस्या
पूर्ण अपूर्ण परकीय स्वकीय
पतनोन्मुख विकासोन्मुख प्रमुख गौण
प्राची प्रतीची फूट मेल
फायदा नुकसान फल निष्फल
फूलना मुरझाना

(ब, भ)

शब्द विलोम शब्द विलोम
बाढ़ सूखा बुराई भलाई
बन्धन मुक्ति बर्बर सभ्य
बाह्य अभ्यन्तर बहिरंग अन्तरंग
बलवान् बलहीन बढ़िया घटिया
बैर प्रीति बद नेक
बद्ध मुक्त बाढ़ग्रस्त सूखाग्रस्त
बुरा अच्छा भूत भविष्य
भोगी योगी भौतिक आध्यात्मिक
भद्र अभद्र भाव अभाव
भय निर्भय भूगोल खगोल
भूलोक द्युलोक भेद अभेद
भोग्य अभोग्य भला बुरा
भिखारी दाता भारी हल्का

(म)

शब्द विलोम शब्द विलोम
मानवता दानवता मृदुल कठोर
मानव दानव मुख पृष्ठ
मिलन विरह मृत जीवित
मुनाफा नुकसान महात्मा दुरात्मा
मान अपमान मित्र शत्रु
मधुर कटु मिथ्या सत्य
मौखिक लिखित मोक्ष बंधन
मंगल अमंगल मितव्यय अपव्यय
मूक वाचाल मसृण अमानवीय
मीठा कड़ुवा मृदुल रुक्ष
मालिक नौकर मलिन निर्मल
मनुज दनुज मर्त्य अमर
माता पिता मानक अमानक
मूक वाचाल मरण जीवन
मेहनती आलसी

(य, र, ल)

शब्द विलोम शब्द विलोम
यश अपयश योग वियोग
योगी भोगी यथार्थ कल्पित
राजतन्त्र जनतन्त्र रत विरत
रागी विरागी रचना ध्वंस
रक्षक भक्षक राजा रंक
राग द्वेष रूपवान् कुरूप
रिक्त पूर्ण रात्रि दिवस
रात दिन राम रावण
रंगीन बेरंग रुग्ण स्वस्थ
लघु गुरु लौकिक अलौकिक
लिप्त अलिप्त लुप्त व्यक्त
लायक नालायक लाभ हानि
लिखित अलिखित लेन देन
लौह स्वर्ण

Check Also

Hindi Grammar

उपसर्ग: Prefix – Hindi Grammar for Students and Children

उपसर्ग – प्रत्यय शब्द दो प्रकार के होते है – मूल और व्युतपन्न यानी बनाए …